Bill Gates ara ara kendi sosyal medya hesaplarında paylaşımlarda bulunuyor. Malüm kendisi dünyada teknoloji yön verenler listesinde ilk üçte. Teknoloji ve hayat arasındaki dengeyi algılamak için sözlerine kulak vermekte fayda var. 14 Temmuz 2023 tarihli son yazısında gündeme yapay zekayı aldı. Bizde yazısından bazı özet notları size aktaracağız.
Yapay Zekânın Olası Riskleri
Dünya, devrim niteliğindeki yeniliklerin yol açtığı sorunları ele alma konusunda çok şey öğrendi. Yapay zekânın yarattığı riskler ezici gelebilir: Bir makineye işini kaybeden insanlar ne olacak? AI bir seçimin sonuçlarını etkileyebilir mi? Eğer bir gün AI, insanlara ihtiyaç duymadığına karar verirse ve bizi yok etmek isterse ne olur?
Bu gibi sorulara dikkat edilmeli; ancak bu tehditlerle başa çıkabileceğimize dair iyi bir nedenimiz var. Bu tür bir yenilik, kontrol edilmesi gereken yeni tehlikeleri beraberinde getirdiğinde ilk kez karşılaşılmıyor. Daha önce de başardık.
Geçmişten Öğrenilen Dersler
Arabaların ortaya çıkması veya kişisel bilgisayarların ve İnternet’in yükselişi gibi dönüm noktalarını ele alalım. İlk otomobiller yollara çıktığında ilk trafik kazası hemen gerçekleşti. Ancak arabaları yasaklamadık, hız sınırları, güvenlik standartları, ehliyet şartları ve diğer yollarla tedbirler aldık.
AI’nin hızla değiştiği bu dönem, hız sınırları ve emniyet kemerleri olmadan önceki belirsiz zamanlara benziyor. Yapay zekâ bizi bireyler ve toplum olarak nasıl değiştirecek?
Yapay zekâ tarafından oluşturulan problemlerin çoğu tarihsel bir örneğe sahiptir. Örneğin, eğitim üzerinde büyük bir etkisi olacak, ancak birkaç on yıl önce taşınabilir hesap makineleri de vardı. Geçmişten nelerin işe yaradığını öğrenebiliriz.
Teknolojik Tehditler ve Sahtekârlıklar
Teknolojinin yalan ve yanıltıcı bilgileri yaymak için kullanılması yeni bir fikir değil. Ancak AI, bu sahtekârlık sorununu bir adım ileriye taşıyor, derin sahtekârlıklar olarak bilinen sahte ses ve video oluşturulmasını sağlıyor.
Seçimleri etkilemeye çalışmak için AI üretilen derin sahtekârlıkların kullanılması olasıdır. Seçimin gerçek kazananı hakkında şüphe uyandırmak için sofistike bir teknolojiye ihtiyaç duymaz, ancak AI bu işi kolaylaştırır.
Sahtekârlıkların Tespitinde Yapay Zekâ’nın Rolü
Beni umutlu kılan şeylerden biri, insanların her şeyi sorgusuz sualsiz kabul etmeye başlamamalarıdır. Yapay zekâ da bu sahte metinleri tespit etmekte yardımcı olabilir. Örneğin, Intel bir derin sahtekârlık dedektörü geliştirdi ve DARPA da video veya sesin manipüle edilip edilmediğini belirlemek için teknoloji üzerinde çalışıyor.
Yapay zekâ, birçok tehdidi ve belirsizliği beraberinde getiriyor. Ancak tarihsel deneyimlerimiz, bu tehditlerle başa çıkmanın mümkün olduğunu gösteriyor. Önemli olan, bu tehditlere karşı hazırlıklı olmamız ve onları minimize etmek için gerekli adımları atmamızdır.
Siber Saldırılarda Yapay Zekâ’nın Artan Rolü
Bugün, hackerlar yazılımdaki zayıf noktaları bulmak istediklerinde, bu işlemi kaba kuvvetle yaparlar. Bu, birçok yanlış yönlendirmeye yol açar, bu da zaman ve sabır gerektirir.
Güvenlik uzmanları, hackerlara karşı koymak için aynı şeyi yapmak zorundadır. Telefonunuzda veya dizüstü bilgisayarınızda yüklediğiniz her yazılım yamanın arkasında, hem iyi hem de kötü niyetli insanlar tarafından yapılan saatlerce araştırma bulunmaktadır.
Yapay zekâ modeli, hackerların daha etkili kod yazmalarına yardımcı olarak bu süreci hızlandıracaktır. Ayrıca, bireyler hakkında kamuoyunda bulunan bilgileri, çalıştıkları yeri ve arkadaşlarını kullanarak, bugün gördüklerimizden daha ileri seviyede phishing saldırıları geliştirebilecekler.
İyi haber şu ki, yapay zekâ hem iyi hem de kötü amaçlar için kullanılabilir. Devlet ve özel sektör güvenlik ekiplerinin, suçluların bu zayıf noktalardan faydalanmadan önce bu güvenlik açıklarını bulup düzeltmek için en yeni araçlara sahip olmaları gerekmektedir. Yazılım güvenlik sektörünün, bu konudaki çalışmalarını genişletmelerini umuyorum.
Yapay Zekâ Silahlanma Yarışının Tehlikeleri
Uluslararası arenada ilgili bir risk daha bulunmaktadır: Diğer ülkelere karşı siber saldırılar tasarlamak ve başlatmak için kullanılabilecek AI için bir silahlanma yarışı. Her hükümet, saldırıları caydırmak için en güçlü teknolojiye sahip olmak ister. Bu, giderek daha tehlikeli siber silahlar yaratma yarışını körükleyebilir.
Bu korkutucu bir düşünce olabilir, ancak bizi yönlendirecek tarihimiz var. Dünyanın nükleer yayılma rejiminin kusurları olmasına rağmen, neslimizin büyürken çok korktuğu tam anlamıyla nükleer savaşı engelledi. Hükümetler, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na benzer bir yapay zekâ organı oluşturmayı düşünmelidir.
Yapay zekânın getirdiği riskler ve tehditler, hem bireylerin günlük yaşamlarında hem de uluslararası güvenlik açısından ciddi sonuçlara yol açabilir. Ancak, geçmiş deneyimlerimiz ve proaktif önlemler, bu risklerle başa çıkmanın mümkün olduğunu gösteriyor. Önemli olan, bu tehditlere karşı dikkatli ve hazırlıklı olmaktır.
Yapay Zeka İnsanların İşlerini Elden Alacak mı?
Yakın gelecekte yapay zeka (YZ), insanların işlerini daha etkili bir şekilde yapmalarına yardımcı olacak ana etkiye sahip olacak. Bir fabrikada ya da satış çağrıları ve ödenebilir hesapları ele alan bir ofiste çalışsalar da bu durum geçerli olacak. Zamanla, YZ, fikirleri ifade etmede yeterince iyi olacak ve sizin için e-postalarınızı yazabilecek ve gelen kutunuzu yönetebilecektir.
Bir önceki yazımda da belirttiğim gibi, verimliliğin artması toplum için iyidir. Bu, insanlara işte ve evde başka şeyler yapmak için daha fazla zaman tanır. Ancak, bazı işçilere bu YZ destekli işyerine geçişte destek ve yeniden eğitim gerekecektir. Bu, hükümetlerin ve işletmelerin rolüdür.
Ayrıca, yeni bir teknolojinin iş piyasasında büyük bir değişikliğe neden olduğu ilk sefer değil. YZ’nin etkisi, Endüstri Devrimi kadar dramatik olmasa da, kesinlikle PC’nin tanıtılması kadar büyük olacaktır. YZ ile yaşanacak değişiklik geçiş sürecinde zorluklara neden olabilir, ancak insanların yaşamlarına ve geçim kaynaklarına olan kesintiyi azaltabileceğimize dair birçok neden var.
Yapay Zekaya Önyargılar Miras Kalıyor ve Kurgu Üretiyor
Halüsinasyonlar—bir yapay zeka’nın basitçe doğru olmayan bir iddiada bulunduğunda kullandığımız terim—genellikle makinenin isteğiniz için bağlamı anlamamasından kaynaklanır. Bir YZ’den ayda tatil yapma hakkında kısa bir hikaye yazmasını isterseniz, size oldukça yaratıcı bir cevap verebilir. Ancak ondan Tanzanya’ya bir gezi planlamanızda yardımcı olmasını isterseniz, var olmayan bir otele gitmenizi önermeye çalışabilir.
YZ’nin başka bir riski, mevcut cinsiyet kimlikleri, ırklar, etnik kökenler vb. olan kişilere karşı var olan önyargıları yansıtması veya daha da kötüleştirmesidir.
Halüsinasyonların ve önyargıların neden olduğunu anlamak için, günümüzün en yaygın YZ modellerinin nasıl çalıştığını bilmek önemlidir. Bu modeller, e-posta uygulamanızın bir sonraki yazacağınız kelimeyi tahmin etmesine izin veren kodun çok gelişmiş versiyonlarıdır.
Bu süreç, bir YZ’nin neden halüsinasyon yaşayabileceğini veya önyargılı görünebileceğini açıklar. Sorularınıza veya söylediklerinize dair bir bağlamı yoktur. Bir YZ, eğitildiği metinde yerleşik olan önyargıları miras alır.
Ancak bazı araştırmacılar halüsinasyonların kaçınılmaz bir problem olduğunu düşünse de, ben katılmıyorum. Zamanla, YZ modellerinin gerçek ile kurguyu ayırt edebilmeyi öğrenebileceğini umuyorum. Özellikle modellerin çeşitli geçmişlere sahip insanlar tarafından tasarlandığında, YZ benzer bir şekilde çalışabilir.
Son olarak, YZ’yi kullanan herkesin önyargı probleminden haberdar olması ve bilinçli bir kullanıcı olması gerekiyor. Bir YZ’den talep ettiğiniz makale, gerçek hataları kadar önyargılarla dolu olabilir. YZ’nizin önyargılarını ve kendi önyargılarınızı kontrol etmeniz gerekecektir.
Yapay Zeka, Öğrencilerin Yazma Becerilerini Nasıl Etkiler?
Birçok eğitimci, yapay zekanın (YZ) öğrenci ile olan etkileşimlerini nasıl altüst edeceğinden endişe duyuyor. İnternet erişimi olan herkesin bir kompozisyonun saygın bir taslağını yazmak için YZ kullanabildiği bir dönemde, öğrencilerin kendi çalışmaları olarak sunmamaları için ne engelleyebilir?
Öğrenciler Kendi Yazılarını mı Yazmıyor?
Şimdiden, bir şeyin bir kişi veya bir bilgisayar tarafından yazılıp yazılmadığını belirlemeyi öğrenen YZ araçları var. Ancak bazı öğretmenler, öğrencilerinin yazılarında YZ kullanmalarını durdurmayı denemiyor; aksine teşvik ediyorlar.
Ocak ayında deneyimli bir İngilizce öğretmeni olan Cherie Shields, sınıfında ChatGPT’yi nasıl kullandığı hakkında bir makale yazdı. ChatGPT, öğrencilere bir kompozisyon başlatmaktan, taslak yazmaya ve hatta çalışmaları hakkında geri bildirimde bulunmaya kadar her şeyde yardımcı olmuştur.
Yapay Zeka Eğitimde Nasıl Bir Yer Buluyor?
1970’ler ve 1980’lerde elektronik hesap makinelerinin yaygınlaşması zamanını hatırlatıyor. Bazı matematik öğretmenleri, öğrencilerin temel aritmetiği öğrenmeyi bırakacağından endişe ederken, diğerleri yeni teknolojiyi benimsedi ve aritmetiğin arkasındaki düşünme becerilerine odaklandı.
AI, yazma ve eleştirel düşünmeyle nasıl yardımcı olabilir? Özellikle halüsinasyonlar ve önyargılar hala bir sorun olduğunda, eğitimciler, öğrencilere gerçekleri kontrol etmelerine yardımcı olmak için AI’yi kullanabilir.
Yapay Zekanın Eğitimdeki Geleceği
Eğitim yazılımlarının başarı uçurumunu kapatmaya yardımcı olmasını sağlamamız gerekiyor. Günümüzün yazılımları, zaten motive olan öğrencilere yönelik. Ancak henüz ilgilenmediğiniz bir konuda sizi çekme konusunda nasıl harekete geçeceğini bilmiyor.
Sonraki Adımlar Neler?
Yapay Zeka (YZ) üzerine olan gelişmeler, dünya genelinde birçok endüstri ve birey için hem umut verici hem de tedirgin edici olabilir. Ancak, bu teknolojik ilerlemenin sunduğu riskleri yönetirken potansiyel avantajlarını en üst düzeye çıkarabileceğimize dair pek çok sebep bulunmaktadır. Ancak, bu yönde hızla ilerlememiz gerekmektedir.
Hükümetler ve YZ Regülasyonu
Devletlerin, bu yeni teknolojiye yanıt verebilecek bilinçli yasalar ve düzenlemeler oluşturabilmesi için yapay zekada uzmanlaşmış olmaları gerekmektedir. Yanıltıcı bilgiler, deepfake’ler, güvenlik tehditleri, iş piyasasındaki değişiklikler ve eğitime olan etkileri gibi konularla başa çıkabilmek için derinlemesine bir bilgiye sahip olmalıdırlar. Örnek olarak; deepfake’lerin hangi kullanımlarının yasal olduğuna ve bir şeyin gerçek olup olmadığını herkesin anlayabileceği şekilde nasıl etiketleneceğine dair hukukun net olması gerekiyor.
Siyasi liderlerin, seçmenleriyle bilgili ve düşünceli bir diyalog kurabilmeleri için gerekli donanıma sahip olmaları gerekmektedir. Ayrıca bu konularda diğer ülkelerle ne kadar işbirliği yapacaklarına veya bağımsız hareket edip etmeyeceklerine karar vermelidirler.
Özel Sektörde YZ’nin Rolü
Özel sektördeki yapay zeka şirketleri, çalışmalarını güvenli ve sorumlu bir şekilde sürdürmelidir. Bu, insanların gizliliğini korumak, yapay zeka modellerinin temel insan değerlerini yansıtmasını sağlamak, önyargıyı en aza indirmek, faydaları olabildiğince çok insana yaymak ve teknolojinin suçlular veya teröristler tarafından kullanılmasını önlemek anlamına gelir. Ekonomideki birçok sektördeki şirketlerin, çalışanlarına yapay zeka odaklı bir işyerine geçiş yapmalarında yardımcı olmaları gerekmektedir. Müşteriler, bir yapay zeka ile mi yoksa bir insanla mı etkileşimde olduklarını her zaman bilmelidir.
Bill Gates’in blog yazısının sonunda bir de not var.
